60 Yatırım Kitabından Çıkarılan Dersler
Bu yazımızda, yatırım dünyasında başarılı olmanın sırlarını keşfetmek için önemli kitaplardan öğrendiğimiz derslere odaklanıyoruz. “Paranın Psikolojisi,” “Babil'in En Zengin Adamı,” ve “Zengin Baba Yoksul Baba” gibi eserler, finansal düşünceyi değiştiren stratejiler sunarken, “Borsada Rastgele Seyir” ve “Sıradan Hisseler Sıradışı Kârlar” gibi kitaplar piyasada nasıl başarılı olabileceğiniz konusunda ipuçları veriyor. Ayrıca, “Akıllı Yatırımcı,” “Borsayı Yenmek” ve “Warren Buffett Tarzı” gibi klasiklerden yatırımcıların yapabileceği hatalar ve ünlü spekülatörlerin stratejileri hakkında önemli bilgiler edineceksiniz.
Piyasada yerli ve yabancı çok sayıda yatırım ile ilgili kitap bulunmaktadır. Bu kitaplardaki bilgilerin pratik hayatta da geçerli olduğunu okuyunca anlayacaksınız. Kitaplar ne kadar uzun olsalar da aslında bir kitabı bitirdiğinizde aklınızda kalan sadece birkaç tane önemli mesaj olur ve siz bu önemli noktaları uygularsanız performansınıza ciddi anlamda katkısı olduğunu görebilirsiniz. O yüzden, bütün kitapları düşünerek en önemli bulduğumuz 10 tane dersi bu yazımızda sizlerle paylaşacağız.
"Paranın Psikolojisi" Kitabı
Morgan Housel'in Paranın Psikolojisi adlı kitabında yazar, yaşadığımız tecrübelerin oluşturduğu ön yargılara dikkat çekiyor. Yaşadığımız tecrübeler aslında bir yatırım enstrümanı hakkında ne düşüneceğimizi belirlemektedir. Örneğin, altında para kaybetmişseniz sizin için altın kötü bir enstrümandır ya da bir hissede para kazanmışsanız o hisse çok iyi bir enstrümandır. Oysa sermaye piyasalarındaki toplam yaşanmışlıklara baktığımızda bizim tecrübelerimiz binde bir bile değildir. Bu yüzden, sadece kendi tecrübelerimize değil farklı enstrümanlara, bizim yatırım yapmadığımız enstrümanlara da bakmamız, geçmiş tarihsel verileri incelememiz daha geniş bir perspektifte daha bilinçli bir şekilde yatırıma yaklaşmanızı sağlayacaktır.
- Tecrübeleriniz oldukça sınırlıdır.
"Babil'in En Zengin Adamı" Kitabı
Babil'in En Zengin Adamı kitabında George S. Clason, gelirimizi iki amaçla kullanabileceğimizi belirtmektedir. Bunlardan birincisi harcama yapmak, ikincisi ise yatırım yapmaktır. Harcamalarımız başkalarını zenginleştirirken yatırımlarımız bizi zenginleştirir.
Eğer harcamaları ön plana koyarsak muhtemelen hiç birikim yapamayız. Oysa maaş aldığımızda ya da elimize bir tutar geçtiğinde ilk biriktireceğimiz ve yatırıma dönüştüreceğimiz tutarı bir kenara ayırır, sonrasında ise kalan tutar ile idare etmeye çalışırsak yatırım yapmamız mümkün olur. Yatırımlarımız zamanla nakit akış üretecekler ve daha yüksek standartta ve güven içinde yaşamamızı sağlayacaklardır.
- Tasarrufu önceliklendirmeliyiz.
"Zengin Baba Yoksul Baba" Kitabı
Zengin Baba Yoksul Baba kitabında Robert Kiyosak, varlıklar ve yükümlülüklerin önemine dikkat çekmektedir. Varlıklar bize nakit akış üretme yeteneği olan yatırımlarımızdır. Örneğin, bir ev alıp kiraya verdiğimizde, bir hisse senedi bir tahvil aldığımızda ya da bir iş yerine ortak olduğumuzda varlık edinmiş oluruz ve bütün bu enstrümanlar bizi zenginleştirir.
Bir tarafta ise yükümlülükler vardır. Örneğin, büyük bir evde oturmak, çok sayıda eşyaya sahip olmak ya ya da lüks bir otomobile binmek aslında bütün bunlar bir yükümlülüktür ve bizim için bir gider kaynağıdır. Çünkü evin ısınması, yakıtı ya da eskimesi nedeniyle tadilat yapma ihtiyacı, bir otomobilin yine eskimesi yakıtı vergileri bunların her biri nakit akış tüketen kalemlerdir.
Çoğu insan yükümlülükleri arttıkça kendini zenginleşiyor zanneder. Oysa ki, yükümlülüklerinizin artması sizi fakirleştirir. Zenginleşmek istiyorsanız varlıklarınızı artırıp yükümlülüklerinizi sınırlamanız gerekir.
- Yükümlülük değil, varlık biriktirmeliyiz.
Parasal Konularda Yaptığımız Hatalar
Sermaye piyasalarının duayenlerinden olan Atilla Köksal'ın kitabında parasal konularda yapmış olduğumuz hatalar yer almaktadır. Kitapta birbirinden önemli hatalar listelenmiş olsa da, burada özellikle yanlış kişilerden yatırım danışmanlığı hizmeti alma hatasına değinmek istiyoruz. Gerek sosyal medyada, gerek televizyonlarda, gerekse yazılı basında sürekli olarak yanlış bilgi bombardımanına tabi tutulmaktayız.
Konusunda uzman olanlar ya da yatırım fenomenleri genelde insanların kulağına hoş gelen şeyleri söylemek zorunda kalıyor ve çoğu zaman da yatırım danışmanlığı hizmeti verenler ile alanlar arasında ciddi bir çıkar çatışması oluyor. İnsanlar para kaybederken onlara bu danışmanlık hizmetini verenler ciddi tutarlar kazanabiliyor ve doğruları söyleyenler de ne yazık ki pek dinlenilmiyor.
Bu yüzden, yatırımı öğrenirken kaynakları titiz bir şekilde incelemeliyiz. Peki doğru kaynakları nasıl bulacağız? Bu da önemli bir soru. Bu nedenle, güvenilir bulduğumuz kaynakları aşağıda sıralamaktayız.
- Warren Buffett
- Charlie Munger
- Cliff Asness
- Joel Greenblatt
- Seth Klarman
- Burton Malkiel
- Atilla Köksal
- Haydar Acun
- Mehmet Gerz
- Bülent Topbaş
Hem başarılarını kanıtlamış, hem de doğru ve güvenilir olduğunu düşündüğümüz kaynaklardır. Eğer bu tarz güvenilir kaynaklardan yatırımı öğrenirseniz hem başarılı olma olasılığınız artar hem de daha istikrarlı ve güven içinde yatırım yapabilirsiniz.
- Yatırımı güvenilir kaynaklardan öğrenin.
"Borsada Rastgele Seyir" Kitabı
Borsada Rastgele Seyir kitabında Burton Malkiel, aktif olarak al-sat yapmanın ve piyasayı zamanlamaya çalışmanın zannettiğimiz kadar kolay ve getirili bir uğraş olmadığını göstermektedir. Bunu istatistiksel verilerle de kanıtlamaktadır. Burton Malkiel'e göre aktif olarak al-sat yapmak yerine, çeşitlendirilmiş bir portföye sahip olmak ve para kazanmak için zamanlama yapmaktansa zamanın geçmesini beklemek çok daha akıllıcadır.
- Zamanlama değil, geçirilen zaman değerlidir.
"Sıradan Hisseler Sıradışı Kârlar" Kitabı
Sıradan Hisseler Sıradışı Kârlar kitabında Philip A. Fisher, bir şirketin üstün performans göstermesinin ancak iyi yönetimle mümkün olduğunu söylemektedir. Fisher, Warren Buffet'ın da yatırım tarzına etki eden oldukça önemli bir yatırımcıdır.
En iyi şirketleri bulup uzun süre tutması ve olağanüstü performanslar elde etmesi ile meşhurdur. Fisher, kitabında iyi şirketleri bulmanın en iyi yolunun şirketleri derinlemesine tanımak olduğunu vurgulamaktadır. Örneğin, şirketin çalışanlarıyla, müşterileriyle ve rakipleriyle görüşmenin ve derinlemesine analizin yatırımın önemli şartları olduğunu bildirmektedir. Ayrıca, yönetimin dürüstlüğü Fisher'in vurguladığı konulardan biridir. Yönetim sadece pozitif konularda değil, aynı zamanda olumsuz konularda da açık sözlüyse ve geçmişte yönetimin söyledikleri ile gerçekleştirdikleri tutarlıysa Fisher'e göre bu oldukça olumlu bir durumdur.
- İyi yönetim borsada kritik öneme sahiptir.
"Akıllı Yatırımcı" Kitabı
Borsa hakkında bir başyapıt olan Benjamin Graham'ın Akıllı Yatırımcı kitabında piyasanın ruh halinin değişkenliğine dikkat çekmektedir. Piyasa farklı zamanlarda aynı enstrüman için çok farklı fiyatlar biçebilmektedir. Hisselerin fiyat hareketlerine baktığımızda bir gün tavan giden bir hissenin ertesi gün taban yaptığı, gün içinde bile fiyatların çok ciddi anlamda oynadığını görürüz. Bazı hisseler kısa sürede 35 kat yükselirken, takip eden birkaç ayda da %70-80 değer kaybına uğrayabilir.
O yüzden, piyasanın fiyatlaması çoğu zaman doğru değildir. Biz de bunun farkında olmalıyız ve önemli olan piyasanın bir hisse için biçtiği fiyat değil, bizim o şirket hakkında ne düşündüğümüzdür. Bu şirket gelecekte büyümeye devam edecek mi, kar edecek mi, yatırdığımız piyasa değerine kıyasla elde edeceğimiz kar bunu karşılayacak mı? Eğer bu sorulara olumlu yanıt alıyorsak piyasanın fiyatlamasına aldanarak karar vermek çoğu zaman bizi yanılgıya götürebilir.
- Kendi biçtiğimiz değere odaklanmalıyız.
Ünlü Yatırımcılar ve Spekülatörler
Edvin Lefevre'in Bir Borsa Spekülatörünün Anıları, Jack D. Schwager'in Borsa Sihirbazları ya da Arzu Güneysu Yıldırım ve Nazlı Elvan Demirbilek'in Borsada Önden Koşanlar gibi ünlü yatırımcıları ya da traderları anlatan çeşitli kitapları okuduğumuzda aşağıdaki dersleri çıkarmaktayız.
Yatırımcılar eğer uzun vadeli olarak hisseleri ellerinde tutuyorlarsa başarılı olma olasılıkları artıyor. Buna karşın sürekli al-sat ile meşgul olanlar ya da spekülasyon yapanlar ise belli dönemlerde şansları yaver giderse oldukça parlak sonuçlar alabiliyorlar ve çok meşhur olabiliyorlar. Fakat bu kişiler zamanla oyunun sonunda genelde oyunu kaybederek tamamlıyorlar. Bu yüzden, aslında bu kitaplardan aldığımız ders, uzun vadeli yatırımın çok daha akıllıca olduğudur.
- Oyunun sonunda yatırımcılar kazanır.
"Borsayı Yenmek" Kitabı
Peter Lynch'in Borsayı Yenmek kitabını okuduğumuzda ya da Richard Koch ve Leo Gough'un Selecting Shares that Perform kitabını okuduğumuzda, hisseleri ve şirketleri türlerine göre ayırmanın ve stratejileri çeşitlendirmenin önemini anlıyoruz. Örneğin, hızlı büyüme potansiyeli olanlar, varlık zengini olup ucuz fiyatlananlar, temettü verimi yüksek ve defansif olanlar, işleri bozulmuş olup tekrar toparlama şansı olanlar, sevilmeyen ve ilgi duyulmayan alanlarda faaliyet gösterenler gibi hisseleri farklı türlere ayırabiliriz. Portföyümüzde bu şirketleri birleştirerek daha çeşitli bir portföy yapısına sahip olabiliriz. Bu sayede hem farklı piyasa şartlarında performansımız istikrar kazanır, hem de riskimiz düşer.
- Yatırım stratejilerini çeşitlendir.
"Warren Buffett Tarzı" Kitabı
Dünyanın gelmiş geçmiş en başarılı borsa yatırımcısı olan Warren Buffet'ın kendi yazdığı bir kitap bulunmamaktadır. Fakat Buffet hakkında yazılmış birçok farklı kitap vardır. Bu kitapları okuduğumuzda tek bir cümle ile özetlememiz istenseydi, muhtemelen sürdürülebilir rekabet avantajına dikkat çekerdik. Çünkü Buffett, yatırım tarzı olarak modası geçmeyen ve diğer şirketlere göre istikrarlı bir rekabet avantajına sahip olan şirketleri tercih etmektedir. Örneğin, Coca-Cola şirketi Buffet gözdelerinden biri, ki Coca-Cola 100 yılı aşkın bir süredir aynı ürünü üretiyor ve bütün dünyada satabiliyor. Bu ürünü sürekli güncellemesi de gerekmiyor.
Yine Buffet'ın gözdelerinden olan Apple hem tasarım olarak hem teknoloji olarak diğer bütün rakiplerinden ayrışmış durumda ve kendine ait sadık bir müşteri tabanı var. Bu sayede de daha yüksek kar marjıyla çalışabiliyor. Bu yüzden, biz de yatırım yaparken bir şirketin rekabet avantajı var mı, diğer şirketlerle ayrışabilen şirketin ürettiği ürünler eskiyor mu, modası geçiyor mu buna bakarsak muhtemelen performansımızı daha yukarıya götürebiliriz.
- Sürdürülebilir rekabet avantajına önem ver.
Bu yazımızda bahsettiğimiz gibi daha birçok kitabı merak ediyorsanız borsa ile ilgili dünyaca ünlü kitapları sizler için özetledik. Buradaki bağlantı adresine tıklayarak özetlere ulaşabilirsiniz.