Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir? Hisseyi Nasıl Etkiler?
Bedelsiz sermaye artırımı, bir şirketin varlıkları ve kaynaklarını kullanarak mevcut ödenmiş sermayeyi artırdığı bir finansal işlemdir. Bu süreçte, şirket yeni hisse senetleri çıkararak mevcut hissedarlara dağıtır, ancak bu hisseler için herhangi bir ödeme yapılmaz. Bu uygulama, şirketin varlıklarını ve kaynaklarını daha etkin kullanarak sermaye yapısını güçlendirmeyi amaçlar. Bedelsiz sermaye artırımı, hisse başına değer üzerinde genellikle etkili olabilir ve yatırımcılar için hisse senedi miktarını artırarak mevcut paylarını seyreltir. Bu yazıda, bedelsiz sermaye artırımı ve hisseler üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Bedelsiz sermaye artışı yatırımcılar tarafından çok istenen ve olduğunda da mutlulukla karşılanan bir olaydır. Fakat gerçekte bedelsiz sermaye artışı iyi bir şey midir, kötü bir şey midir? Uzun vadeli etkileri nelerdir? Bunlara da bakmak gerekiyor. Körü körüne bedelsiz yaptı, para kazanacağız şeklinde bir yorum yapmak yanlış olabilir. Bu yüzden, bedelsiz sermaye artışının mantığına inmek ve ne anlama geldiğini anlamalıyız.
Varlıklar ve Kaynaklar
Bir şirketin bilançosuna baktığımızda bir tarafta varlıklar vardır. Varlıkların içinde 1 yıldan kısa sürede nakite dönebilen, bankadaki para gibi, dönen varlıklar ya da, arsa ekipman, gibi duran varlıklar vardır.
Kaynakların içinde ise piyasadan çekilmiş borç, bankalardan çekilmiş borç ve öz sermaye vardır. Ödenmiş sermaye, öz sermayenin bir kalemidir. Öz sermayenin içinde şirketin elde ettiği karlar ve ödenmiş sermaye bulunur. Bedelsiz sermaye artışı dediğimiz şey ise aslında öz sermayenin içindeki ödenmiş sermaye satırında yapılan bir değişikliktir.
Ödenmiş Sermaye
Muhasebe açısından baktığımızda bir şirket bedelsiz sermaye artışı yaptığında geçmiş yıllarda elde ettiği kârı ödenmiş sermayeye ilave etmektedir. Ödenmiş sermaye aynı zamanda hisse sayısını ifade ettiği için haliyle sermayeye ekleme yapıldığında hisse sayısı da artmaktadır. Fakat muhasebesel olarak işleme baktığımızda tek değişen şey geçmiş yıl karlarının ödenmiş sermayeye eklenmesidir.
Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi İş Menkul Değerler 2023 ikinci çeyreğinde bedelsiz sermaye artışı yapmış ve 355 milyon TL olan ödenmiş sermayesini 1.5 milyar TL'ye çıkarmış. Bunu yaparken de geçmiş yıl kar ve zararındaki 4 milyar 767 milyon TL'yi ödenmiş sermayeye aktarmış. Bu aktarma işlemi ile geçmiş yıllardaki kar tutarı azaldı ve ödenmiş sermaye aktarımı yapılmış oldu.
Geçmiş yıl kar tutarını hissedarlar kendilerine nakit olarak dağıtabilirken, ödenmiş sermayeye dokunamazlar. Ödenmiş sermayeyi azaltmak için Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) gibi kuruluşların onayına tabidir, çünkü bir şirketin ödenmiş sermayesi o şirkete borç veren bankalar için ya da ticaret yapıp borç veren başka şirketler için teminat niteliğindedir. O tutar ne kadar yüksek olursa bankalar için daha iyidir. Oysa esneklik anlamında ve gelecekte bu tutara ihtiyaç olursa kar payı olarak dağıtılır olarak düşünüldüğünde, bu tutarın geçmiş yıl karları hanesinde tutulması daha mantıklıdır.
Özet olarak anlatmak gerekirse, bir şirket bedelsiz sermaye artışı yaptığında geçmiş yılların karları ödenmiş sermayeye eklenir. Aslında şirketin ne varlıklarında artış olur, ne de öz kaynaklarında artış olur. Sadece hisse sayısı artar. Hisse sayısı artınca da ortalama hisse fiyatı da haliyle düşer ve bu olumlu bir özellik olmadığı gibi, tam aksine hissedarlar açısından dağıtılabilir kar rakamı azalmakta ve şirketin esnekliği düşmektedir.