Borsada Emir Çeşitleri
Borsa yatırımlarında doğru emir türlerini anlamak, başarılı bir strateji için kritik öneme sahiptir. Limit fiyatlı emir, kalanını iptal et emri (KIE), iptale kadar geçerli emir (İKG) ve özel limit fiyatlı emir gibi çeşitli emir türleri, yatırımcılara esneklik ve kontrol sağlar. Günlük, anlık ve tarihli emirler ise farklı zaman dilimlerine göre alım satım kararlarını optimize eder. Bu yazıda, borsada kullanılan temel emir türlerini ve nasıl etkin bir şekilde kullanabileceklerinizi keşfedin.
Farklı bankalarda farklı şekilde emir tipleri bulunabilir. Bazı bankalarda ise hepsi bulunmaz veya farklı isimlerde olabilir. Fakat, emir çeşitlerinin mantığını kavrarsanız farklı bankalardan farklı isimlerde emir çeşitlerini kullanabilirsiniz. Bu emirler, özellikle yükselen ya da alçalan piyasalarda ve kademeli alım satışlarda oldukça kullanılan çeşitlerdir.
Limit Fiyatlı Emir
Bir fiyat ve miktarın girildiği limit tipine "limit fiyatlı emir" denir. Sizin girdiğiniz bir hisse senedinin şu adetten ve şu fiyattan al dediğinizde verilen emirler limit fiyatlı emirlerdir. Girildikleri andan itibaren bu emirler geçerli olurlar.
Tamamlanan işlem olmazsa, örneğin siz bir fiyat girdiniz ve fiyat yükseldi, alamadınız. Geri kalan kısım pasife yazılır, yani para pasifte bekler. Fiyat oraya geldiği anda yükselir ve 1 saat sonra da düştüyse geri kalanı da alır. Örneğin, hisse senedi işlemlerinde SMS ile bilgilendiriliyorsanız, mesajda der ki; 50 tane giriş yaptınız diyelim, 10 tanesini aldı ve 40 tanesi kaldı. 1 saat sonra bir mesaj gelir, hepsi tamamlandı ve alındı. Bu limit fiyatlı emirdir.
Kalanı İptal Et Emri (KIE)
Kalanı iptal et emrinde, fiyatı ve miktarı girdiğiniz anda olanı alırsınız ve olmayan ise pasifte beklemez. Örneğin, 5 liradan 50 tane hisse girdiniz, ama fiyat sadece 10 tane alabilecek kadar 5 lirada kaldı. Sonra bir anda 5.10 liraya fırladı, çünkü talep fırladı. Dolayısıyla, alabildiğiniz kadar oluyor alamadığınız iptal ediliyor.
İptale Kadar Geçerli (İKG)
İptale kadar geçerli, özellikle halka arzlarda sabit fiyatlı talep toplama olduğunda emir girişleri halka arz süresinin sonuna kadar yapılabiliyor. Örneğin, özellikle son halka arzlarda acaba aldınız mı almadınız mı 2 gün sonra belli oluyor. Çünkü bunlar toplanıyor sistemde sonradan hesabınıza geçiyor.
İptal etmediğiniz sürece geçerli olan limittir. Ne kadar alacağınızı bilmiyorsunuz, yani girdiğiniz limit kaldı. Dolayısıyla, bu emirin geçerlilik türü daha çok halka arzlarda olur. İptal etmediğiniz sürece emrin geçerli olduğunu anlatır.
Özel Limit Fiyatlı Emir
Özel limit fiyatlı emir ise emir miktarını belirtmez, sadece fiyatı belirtir. Bu emirler belli bir fiyata kadar olan emirleri karşılamak amacıyla kullanılmaktadır. Genelde belirtilen fiyat seviyesine kadar tüm fiyat seminerinde emirleri karşılar. Bu emir türü çok fazla kullanılan bir türü değildir.
Günlük, Anlık ve Tarihli Emir
Günlük emir, borsada girdiğiniz tüm emirlerdir. Yani, girildiği gün geçerlidir. Bugün emri girdiniz, yarın emir geçsin diye bir şey yoktur ve gün sonunda bu işlemler iptal olur.
Anlık emir, emri girdiğiniz aldığı kadarını alır ve geri kalanı almaz. Pasife yazılmadan iptal edilir.
Tarihli emir, belli bir tarihe kadar emrin sistemde durmasını sağlarsınız. Bunun da maksimum geçerlilik süresi iş günü ile sınırlıdır. Örneğin, ilk seansta tarihli bir emir girdiyseniz i̇kinci seansta da geçerlidir. Fakat ikinci seansta emir gerçekleşmezse gün sonunda iptal edilir.