Borsanın Mantığı Nedir?
Borsa, yatırımcıların alım satım yaparak para kazandığı bir sistemdir ve bu süreç oldukça karmaşıktır. Borsada nasıl işlem yapıldığını, para kazanmanın temel kurallarını ve etkili stratejiler belirlemenin yollarını anlamak önemlidir. Borsa takibi, hangi tüyoların işe yaradığını bulmak ve kademeli alım satım teknikleri gibi detaylar, başarılı olmanın anahtarlarıdır. Ayrıca, riskleri yönetmek için kar al ve stop loss emirlerinin önemi büyüktür. Borsa çöküşleri gibi olası senaryoları bilmek de gelecekteki finansal güvenliğiniz için kritiktir.
Borsada Sistem Nasıl İşler?
Borsada arz ve talep söz konusudur. Bir hisse senedine ne kadar fazla talep varsa fiyatı o kadar yükselir. Satarken de ne kadar talep yoksa ve çok fazla satmak isteyen varsa o hisse senedinin fiyatı o kadar düşer. Bu nedenle, hisse senetlerinin fiyat hareketlerini oluşturan temel mantık arz ve taleptir.
Borsada işlemler, brüt takas hariç, elektronik ortamda gerçekleşir. Borsa ile ilgili forumlarda sıkça adı geçen "bu hissenin tahtacısı kimdir" veya "bu tahta böyle oynanıyor" gibi kavramlar vardır. Tahta kavramı eskilerden gelen bir kavramdır. 1940-1950'li yıllarda New York'ta hisselerin alış ve satış fiyatları tahta üzerine yazılırdı.
Tüm aracı kurumlardan ve bankalardan gelen alış ve satış emirleri tek bir havuzda toplanır ve borsaya toplu iletilirler. Bu nedenle, herhangi bir hata olmaması için çok fazla düzenleyici sistemler vardır.
Borsada Para Kazanmanın Kuralı Nedir?
Borsada para kazanmanın kuralı bilgi ve deneyim sahibi olmaktır. Borsada başınıza gelebilecek en kötü şey aldığınız i̇lk hisse senedinden para kazanmanızdır. Bundan daha kötü şey ise yaptığınız ikinci harekette de para kazanmanızdır. Bundan daha kötüsü de üçüncü yaptığınız harekette de para kazanmamızdır. Çünkü para kazandıkça cesaretiniz artacak ve çok daha büyük hamleler yapacaksınız. Ne zaman borsada kaybedersiniz o zaman akıllanacaksınız ve borsayı derinlemesine öğrenmek için çabalamaya başlayacaksınız.
Piyasayı ne kadar iyi bir şekilde tanırsanız ve meydana gelen hareketleri yorumlayacak kabiliyete sahip olursanız o zaman kazanmaya başlayacaksınız. Borsada kazanmaya yeni başlayan yatırımcılar araştırma yapmadan, okumadan ve piyasayı incelemeden kazanmaya çalışıyorlarsa hayal kuruyorlar.
Para kazanmanın en önemlisi stratejisi kendi stratejinizin olmasıdır. Piyasalarda herkesin çok farklı hedefi var. Kimi 20 yaşında kimi 50 yaşında yatırım yapıyor. Bu nedenle, kendi stratejinizi oluşturarak başarılı olabilirsiniz. Eğer birilerine şunu alayım mı bunu satayım diye soruyorsanız borsada kazanma ihtimaliniz yoktur.
Para kazanmanın kuralı başkalarının dediklerine itibar etmemek ve piyasaları iyi bir şekilde takip etmektir. Bir şeyler oluyorsa bunları anlamaya çalışmanız ve bunları kendiniz yorumlamanızdır.
Borsada Para Kazandıracak Strateji Nasıl Belirlenir?
Öncelikle hisse senedi seçtiniz ve temel analizini yaptınız. Bundan sonra hangi hisse senedinden ne kadar alım yapacaksınız ve hedef seviyeniz ne olacak bunları belirlemek çok önemlidir. Hedefiniz olmadan, gideceğiniz yeri bilmeden, ne zaman satacağınızı bilmeden bir hisse almak demek freni patlak kamyon ile yola çıkmak gibidir.
Bu nedenle, mutlaka bir hedefiniz ve planınız olmalı ve bu planı istikrarlı biçimde uygulamalısınız. Özellikle borsada size para kazandıracak strateji tamamen size ait olmalıdır. Bugün etrafımıza baktığımızda herkesin farklı bir stratejisi vardır. Kimisi orta vadeli, kimisi kısa vadeli, kimisi farklı sektörlerde işlem yaparak başarıya ulaşabilir. Lütfen başkasının stratejisini alıp kopyalamayın, çünkü başkalarının dedikleri onlara ait bir stratejidir. Sizinki çok daha farklı olabilir. Bu nedenle, mutlaka kendi stratejinizi geliştirin. Kendinize en uygun stratejiyi de deneyerek ve uygulayarak ulaşacaksınız.
Borsa Nasıl Takip Edilir?
Borsada sadece ilgilendiğiniz bir hisse senedini takip ediyorsanız yanlış yapıyorsunuz. Piyasayı takip etmelisiniz. Özellikle, her sabah günlük bültenler ve dünya borsalarını takip etmelisiniz. Altın fiyatlarına bakmalısınız. Çünkü finans dünyasında her gün birbirinden çok farklı gelişmeler oluyor.
Örneğin, bir petrol şirketine veya bir enerji şirketine yatırım yaptıysanız bir anda OPEC (Organization of Petroleum Exporting Countries, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü)'te bir anlaşma olmuyor ve petrol fiyatları çakılıyor. Bu düşüş uzun vadeli olabilir. Bu nedenle, bu şirketin karlarını eritebilir. Düşük bir fiyattan diye aldığınız bir şirket yeni konjonktürel konulardan dolayı bir anda değerini yitirebilir ve hedef fiyatına da hiçbir zaman ulaşmayabilir veya 5 sene beklemeniz gerekebilir. Hangimiz 5 sene bekleyebiliriz? Bir fırsat maliyeti var. Diğer tarafta kaçırdığımız bir sürü fırsat var. Bu nedenle, piyasaları takip etmeliyiz. Ülke ekonomisinin gidişatını takip etmeliyiz.
Borsadan Ne Kadar Para Kazanılır?
Borsadan ne kadar para kazanacağınız sizin uygulayacağınız stratejiye göre değişir. Şu kadar kazanırsınız diye bir cevap vermek çok doğru değildir. Yaptığınız işlem ve aldığınız hisseye göre değişir. Bu nedenle, ne kadar kazanacağınız tamamen size bağlıdır.
Uzun vadeli yatırımcılar borsada anlamlı kazançlar elde ediyorlar. Trade ederek, sadece teknik analiz ile al sat yaparak para kazanmanız uzun vadede mümkün değildir.
Borsada gerçekten zengin olmanın yolu doğru şirketleri, doğru zamanlarda, doğru bir stratejiyle satın almaktan geçmektedir. Bu nedenle, sizin uygulayacağınız strateji çok önemlidir.
İşe Yarayacak Tüyolar Nereden Bulunur?
Eğer borsada para kazanmak için tüyoyu bu yazımızda arıyorsanız bulamayacaksınız. Yatırımı bir yerlerden birilerine bir şeyler sorarak yapamazsınız. Bir tüyo alıp bir gün kazanabilirsiniz, ancak diğer gün o tüyo işe yaramayacak ve çok daha fazla kaybedeceksiniz.
Borsa Çökerse Ne Olur?
Borsanın çökmesi çok ekstrem bir durumdur. Bazen borsada panik satışlar olabilir. Özellikle 2020 yılındaki pandemi döneminde küresel çapta satış dalgası oldu. İnanılmaz biçimde kağıtların değeri düştü. Deneyim kazandıkça bir hisse senedinden ne zaman çıkmamız gerektiğini öğrenmelisiniz. Uzun vadeli yatırımcıysanız bu gibi küresel değişimlerde bir hisseyi alıp sonsuza kadar tutmak yerine stratejiyi değiştirip bir miktarını satıp daha düşükten almaya çalışabilirsiniz ya da farklı yatırım enstrümanlarına (emtia, Eurobond, döviz vb.) yatırabilirsiniz.
Örneğin, Türk Hava Yolları hissesinde bekliyorsunuz. Pandemi oldu ve uçuşlar bir anda kapandı. Ne yapacaksınız? Bu durum 2-3 sene daha bu şekilde giderse bekler misiniz? Borsanın çökme nedenini yorumlamak ve buna göre değişen hikayeye göre bir strateji belirlemek gerekiyor. Panik işlemleri olan bir piyasada hiç işlem yapmayın. Sakince oturun ve sadece piyasayı izleyin.
Borsaya girdiğiniz miktar önemlidir. Lütfen tüm paranız ile borsaya girmeyin. Varlığınızın maksimum %30-40'ı ile borsaya girin. Borsaya girdiğiniz miktar çok büyük olursa ve kazanmak uğruna borsaya girerseniz bu çöküşler her zaman olabilir ve kaybedebilirsiniz. Politikada bir şey olur, dünyada bir gelişme olur ve borsalar çökebilir. Çok ciddi zararlarda psikolojiniz bozabilirsiniz. Lütfen bunu yapmayın.
Kademeli Alım Satım
Kademeli alım satım borsalarda çok sık kullanılmayan bir şeydir. Genellikle fiyatı yükselen hisselere talep oluyor. Ancak, sürekli yükseliyor diye bir hisse alınmaz. Bu fiyatlar bir anda tam tersine dönebilir. Özellikle yeni gelen yatırımcılar çok spekülatif hisselere giriyorlar. Sonra hisse bir anda düştüğünde anlamlandıramıyorlar.
Burada mantıklı olan kademeli azar azar alım ve satım yapmaktır. Örneğin, 100 birimlik bir alım yapacaksanız ilk başta 30 birimlik alırsınız, sonra 20 birimlik alırsınız ve sonra 50 birimlik alırsınız. Bu şekilde artan veya azalan bir hissede kademeli alım veya satım yapmanız çok daha mantıklıdır.
Kar Al ve Stop Loss Önemi
Borsada nerede bırakacağınızı bilmelisiniz. Özellikle borsada swing trader'sanız, yani hem orta vadeli hem de al sat'ı harmanlayıp kullanıyorsanız mutlaka belli bir noktada hedef fiyatınızı belirlemelisiniz. Hedef fiyatınıza ulaştığınızda da satın. "Kar cebe yakışır" diye bir söz vardır borsada. O karı alın ve koyun, çünkü realize etmediğiniz şey sizi zarara sokacaktır.
Çok düşen bir piyasada (ayı piyasası hakim olduğunda) stop loss koymak önemlidir. Eğer stop loss'u koyamazsanız, yani maliyetinizin çok altı bir noktaya gelirse sizi çok daha zarara uğratır. Fiyatlar yükselirken de düşerken de bu kar al ve stop loss önemlidir, ama uzun vadeli bir yatırımcıysanız mutlaka kar al ve stop loss'u şirketin hikayesi değişirse yapmanız çok daha mantıklı olacaktır.