Brüt takas, yatırımcıların borsada duyduğu terimlerin başında gelmektedir. Brüt takas, devre kesicide olduğu gibi yatırımcıları korumaya yönelik yapılan çalışmaların başında gelir. Bir tedbir niteliğindedir.
Brüt takas, hisse senetlerinde sadece nakit işlem ile, yani i̇nternet üzerinden değil de bireysel olarak gidip, yapılan bir uygulamadır. Brüt takasta elinizde bir hisse varsa ya da hisse almak istiyorsanız ertesi gün işlem yapabilirsiniz. Brüt takasın genel amacı Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından kısa zamanda, özellikle yüksek volatilite olan hisselerde tedbir amaçlı bir uygulamadır.
Brüt takas uygulaması gelen hisselerde i̇nternet üzerinden işlemler yapılamaz ve özellikle internet bankacılığı üzerinden emir gönderip alım satım işlemi yapamazsınız. Hissede işlem yapmak isteyen yatırımcı aracı kurumlar ile yüz yüze görüşmeli ya da banka veya aracı kurumlar ile telefonda görüşerek işlem yapmalıdır.
Brüt takas uygulaması getirilen bir hissede işlem yapmak isteyen yatırımcı kredili bir işlem yapamaz, yani açığa satamaz veya alamaz. Bu nedenle, alış işlemi yapmak zorunda olduğunuz zaman mutlaka bu tutarı para olarak nakit halinde bankaya yatırmanız gerekiyor. Satış işlemi yapmak için de mutlaka lot miktarınız hesabınızda bulunmalıdır.
Brüt takas uygulaması takas işlemleri ile ilgilidir ve yatırım kararlarını etkilemez. Yatırımcıların yatırım yapmasına engel olumsuz bir durum yoktur. Bilakis hisselerdeki manipülasyonların önüne geçilir. Fakat yukarıda sıraladığımız brüt takas konusunda kimse işlem yapmaz. Fiyatlar baskılanır. Dolayısıyla, yatırımcıların hareket alanı da belli miktarda daraldığı için çok fazla i̇şlem olmaz.
Şirketin hisseleri brüt takasta olduğu zaman el değiştirmesi için alım ve satım emirlerinin fiziki olarak yapılması gerekir. Dolayısıyla, kredili alım ve açığa satış yapılamadığı ve fiyat dalgalarının önüne geçildiği için spekülatif hareketler önlenmiş olur. Brüt takasın ne zaman başlayacağına, ne zaman biteceğine SPK karar verir. Bu nedenle, bazen bu tarihler belli bir süre aralığında olurken, bazı durumlarda da süresiz olabilir.
Özellikle brüt takasa düşen bir hisse varsa o hisseden uzak durun. Brüt takasa düşen bir hissenin geçmişine mutlaka bakın, 6 aylık 1-2 yıllık bir geçmişinde brüt takas varsa bu oldukça sakıncalı bir şeydir. Bu da yatırımcılara oldukça zarar verebilir.