Temel analiz nedir? Temel analiz nasıl yapılır? Temel analizde hisse seçerken nelere dikkat etmeli? Bu yazımızda temel analizi öğrenerek hızlıca hisse seçebilmeniz için bazı önemli konulara değineceğiz.
Bu konu çok önemli, çünkü hisseleri alırken 3-4 tane belli başlı temel analiz verisini incelerseniz alacağınız şirketlerin durumları hakkında çok geniş bilgiye sahip olursunuz. Bu sayede batık şirketlerden, büyümeyen şirketlerden, yıllardır yerinde sayan şirketlerden daha uzak durmuş olursunuz veya daha fazla bilgi sahibi olduğunuz için daha iyi bir yatırımcı duruma gelirsiniz.
Temel analiz de teknik analiz de birbirinden daha önemli değildir. Bu yüzden, hem temel analiz hem de teknik analiz bilginizi geliştirmeniz önemlidir.
Bu yazımızda anlatacağımız stratejide saatlerce temel analize vakit ayırmayı istemeyip şirketin temelini öğrenmek isteyenler için faydalı bilgiler paylaşacağız.
Şirketlerin özkaynak karlılığı, toplam özkaynaklarının kullanılabilitesini bizlere gösterir, yani özkaynaklarını ne oranda kullanabiliyor onu gösterir. Her sene özkaynakları ile daha fazla oranda kar edebiliyor mu? Bu nedenle, her zaman özkaynakları yukarı giden şirketleri tercih etmek isteriz. Tabii ki özkaynakları her zaman artması gerekmiyor, arada aşağı inip düzeltmeler yapıp tekrar artış gösterebilir.
Genelde 10 çeyrek verilerine baktığınızda seçmeyi düşündüğünüz şirketin özkaynak karlılığının bazen düştüğünü, bazen sabit gittiğini göreceksiniz. Bunlar olağan şeylerdir. Fakat genele vurduğumuz zaman yukarı yönlü bir çıkışı mutlaka görmeliyiz.
Bir diğer nokta ise, çok fazla söylenmese de, faiz oranlarının üzerinde özkaynak karlılığı olmalıdır. Yani özkaynak karlılığı %1-2-3-4-5 diye yukarı yönlü gitse de bizim için bir şey ifade etmeyebiliriz. Çünkü, en azından faiz oranlarının üzerinde bir özkaynak karlılığı bekliyoruz.
Cari oran bize şirketin borçluluğunu yönetebilme kapasitesini, kriz anında ne kadar süre dayanabileceğinin kapasitesini gösterir. Bu nedenle, bu veri de çok önemlidir.
Cari oran 1'in üzerinde olması gerekir. 1.50 ve üzeri cari oranlar bizim için muazzam seviyelerdir, ama 2'nin 2.5'un 3'ün üzerinde de cari oran da istenmez. Çünkü cari oran şirketin kısa vadeli için elinde olan parayı gösterir. Biz de şirketin elinde çok fazla atıl para durmasın, uzun vadeli yatırımlara çevirebilsin isteriz. Ama kötü gününde de bunu karşılayacak bir miktar parası da olsun isteriz.
Seçeceğimiz şirketin sektöründe illa lideri olması gerekmiyor, ama en azından sektöründe 10 şirket varsa bu 10 şirketin 5 tanesinden iyi konumda olmasını bekleriz.
Şirketimizin sektörel durumunu incelerken öncelikle fiyat / kazanç (F/K) oranına bakıyoruz. Sektörünün en iyi F/K oranına girmesini bekliyoruz.
Bir diğer bakmamız gereken veri ise piyasa değeri / satış değeri (PD/S) oranıdır. Sektörünün en iyi PD/S oranına girmesini bekliyoruz.
Firma değeri / faiz amortisman vade öncesi kar (FD/FAVÖK) oranı firma değerine oranla ürettiği karı bize gösterir. Bu oranın sektöründe ortalamadan ve diğerlerinden daha düşük, hatta 10'un altında olması beklenir.
Piyasa değeri / defter değeri (PD/DD) oranı bize şirketin fiyatının pahalı mı yoksa ucuz olduğunu gösterir.
Özsermaye karlılığı ise şirketin öz sermayesini kullanarak yaptığı karlılığı bizlere gösterir. O yüzden biz, karlılığı yüksek ama fiyatı ucuz olan şirketi tercih ederiz. Örneğin, bu şirketin sektöründe ortalama özsermaye karlılığı %25 ve PD/DD oranı 2.06 iken, incelediğimiz şirketin %44 özsermaye karlılığı ve PD/DD oranı 1.8 ise bu şirketi almak mantıklıdır.
Büyüyebilmesine devam edebilmesi ve zor durumlarda batmaması için şirketlerin sürekli olarak özkaynaklarını arttırması gerekir. Özkaynaklarını koruması da şirketler için olumsuz bir veridir.