Konut kiralarken emlakçıya sormanız gereken sorular nelerdir?
İlk sorumuz tabi ki kiranın ne olduğu. Eğer internetten ilanından geliyorsak kiranın ne olduğunu biliyor olacağız. Ama burada belki pazarlıkla ne kadara kadar düşebileceğini, mal sahibinin emlakçıya vermiş olduğu belki tüyo varsa bundan haberdar olabiliriz.
Depozitonun ne kadar olduğunu öğreneceğiz. Depozito bazen 1 aylık olabiliyor. Eğer içerisi yeni yapılmışsa, mobilyalıysa bu defa depozito kiranın 2 ya da daha fazla katında olabiliyor. Depozitoyla beraber sormamız gereken, genelde emlakçı bunu bilmeyebilir ama bazı emlakçılar muhtemelen mal sahibiyle konuştuysa öğrenmiş olabilir, depozitonun döviz bazında verilip verilemeyeceği. Çünkü eğer uzun dönemli bir kiralama yapıyorsanız 3 veya 5 yıl içeride kalacaksanız, bu defa depozitonuzun erimesini istemezsiniz. Mal sahibi eğer kabul ediyorsa dövizle depozito vererek paranızı koruyabilirsiniz.
Bir diğer soru evin kaç metrekare olduğu. Bu da emlakçı dostlarımızdan doğru metrekareyi almanız gerekiyor. Örneğin, sizin için yeterli bir metrekare gözükebilir ama buraya dolap ya da yatak sığdıramadıktan sonra büyük olmasının da bir esprisi yoktur. Onun için telefonla metrekareleri sorabilirsiniz. Ama ziyaret ettiğiniz zaman da bir şerit metreyle mutlaka gayrimenkulü görmeye gidin.
Önemli sorulardan bir tanesi de dairelerin odalarının cephesi. Işık alıp almadığı ve nereye baktığı. Daire, bulunduğu kat sebebiyle istinat duvarına bakıyor olabilir. Ya da bazı odalara bakıyor olabilir. Eski binalarda dairelerin aydınlığı vardı ve odalar aydınlığa bakıyordu. Böyle bir odada yaşamak istemiyor olabilirsiniz. Böylece bunu baştan emlakçıya telefonda sorarak hem kendinize, hem de emlakçıya zaman kazandırabilirsiniz.
Dairenin cephesi kuzeye bakıyorsa bu ışık almayacağı anlamına gelecektir. Daha doğrusu güneş almayacağı anlamına gelecektir. Işık tabi ki alacaktır. Ama bu durumda sizin biraz ısınma sorununuz olabilir. Belki biraz modunuzu da etkileyebilir. Madem kiracısınız, madem önünüzde bir sürü seçenek var. Bu durumda da güneş alan bir daireyi tercih ederseniz sizin avantajınıza olacaktır. Bunu anlamak için giderken pusula ya da telefonunuzda yöne bakarak dairenin güney, güneybatı, güneydoğu doğrultusunda olmasını tercih edebilirsiniz.
Isıtma sistemi de yine sorulması gereken sorulardan bir tanesidir. Isıtma sistemi nasıl? Merkezi mi?
Merkezi ısıtmalarda bazılarında metrekareye göre fiyatlandırma yapılabilir. Bazılarında da pay ölçer olabilir. Pay ölçerli yerlerde biraz daha tasarruflu olduğunu duyuyorum. Onun için pay ölçerli bir yeri kiralamak sizin için daha efektif olabilir. Eğer merkezi sistemse dairenin içerisinde doğalgaz sistemi gelip gelmediğini öğrenmeniz lazım.
Merkezi sistemlerin bazılarında banyolarda sıcak su tesisatı olabiliyor. Bazılarındaysa sıcak su tesisatı olmadığı için sizin termosifon koymanız gerekiyor. Bu elektrikli konan termosifonlar çok fazla tasarruflu olmuyor. Bu sizin için bir maliyet anlamına gelecektir. Hem de banyo yapma sürecinde bunu daha önceden açıp ısıtmak gibi zaman kaybettirici unsurlar sizin keyfinizi kaçırabilir.
Bunlardan sonra da aidatı öğrenmeniz gerekiyor. Aidatı sorarken de şunu atlamayın. 12 ay sabit mi? Yoksa yaz ve kış dönemlerinde değişiyor mu? Bu da sizin için önemli bir bilgi olacaktır.
Bina aidatını sorarken bir çok detayı öğrenmenizde fayda var. Çünkü bazı kısımlarını mal sahipleri ödüyor. Bazı kısımlarını da kiracılar ödüyor. Sizin ödediğiniz payın düşük olması sizin avantajınıza gelecektir. Ancak düşük olmasıyla birlikte binada eğer hizmetli varsa, bu durumda da dairelerin başına düşen aidatlar da artacaktır. Bunun için daireye girmeden aidatların miktarını öğrenmenizde fayda var.
Bir diğer unsur ise; mutfaklara eğer doğalgaz gelmiyorsa bu durumda elektrikli ocak kullanmanız gerekecektir ki, elektrikli ocak da bazı kadınların kullanmaktan hoşlanmadığı bir mutfak ekipmanıdır. Bu sebeple bunu da emlakçıya gayrimenkulü görmeden önce sorabilirsiniz ya da gittiğiniz zaman kendiniz yerinde tespit edebilirsiniz.
Bir diğer soru ise evin balkonu olup olmadığı. Eğer kurutma makinesi kullanmıyorsanız ya da metrekaresi küçük bir yer kiralayacaksanız ve zaten kurutma makinesine yer yoksa, balkon olması ihtiyacı ortaya çıkacaktır. Bu durumda da balkonu olup olmadığını, varsa büyüklüğünü öğrenebilirsiniz. Ya da gittiğinizde buna dikkat edebilirsiniz.
Eğer kalabalık bir aileyseniz, banyo ve küçük tuvalet sayısı önemli hale gelecektir. Çünkü banyo ve tuvaletlerin önünde oluşacak sıra sabahları ve banyo sırasında sizin canınızı sıkabilir. Bu sebeple gitmeden önce evin banyosunun kaç tane olduğunu ya da banyo haricinde varsa küçük bir tuvalet olup olmadığını öğrenirseniz bu size biraz zaman kazandıracaktır.
Isınmayı etkileyen unsurlardan bir tanesi de; dairenin altında ve üstündeki dairenin dolu olup olmadığı. Eğer daire, giriş kat ya da girişin altındaysa dairenin altında bir daire olup olmadığını öğrenmeniz avantajınıza olacaktır. Çünkü ısıtma anlamında eğer merkezi sistem değil ise, altta bir daire yoksa, dairenizin altında bir soğukluk olacaktır. Bu da sizi mutsuz edebilir.
Bir de; en üst katta bir daireyse, en üst katın üstünde bir daire var mı? Yani çatıda bir daire var mı yoksa direkt çatının altında mısınız? Bunu öğrenmenizde fayda var. Çünkü kiralama öncesinde dairelerde boya yapılmış olabiliyor ve çatı akıntısı maalesef anlaşılmıyor. Bunun için çatı katlarından uzak durmak sizi biraz rahat ettirebilir. Bunu da yine telefonda ya da emlakçıyla yüz yüze geldiğiniz zaman sorabilirsiniz.
Bir diğer konu da gayrimenkulü kiralamadan önce bilmeniz gereken şey yakın planda binada bir tadilat olacak mı? Örneğin siz bir daireyi kiraladınız. 10 gün sonra da binada mantolama başladı. Belki 1 ay sürecek bir mantolama sizin canınızı sıkabilir. Bu sebeple bu detayları da gayrimenkul içerisinde girmeden önce mutlaka öğrenmeye çalışın.
Artık ciddi düşünmeye başlıyorsak, gayrimenkulün kirasıyla ilgili olarak fikrini almamız gerekir. Emlakçı genellikle verilen tekliflerden haberdar olur. Size ne kadara kadar düşebileceğiyle ilgili bir fikir verebilir. Bu da sizin karar verirken işinize yarayacaktır muhtemelen ve son aşamada mal sahibi gerçek mal sahibi mi? Malı kimden kiraladığınız çok önemli.
Onun için öncesinde mutlaka mal sahibinin tapusu ve kendisi hakkında bilgi edinmeye çalışın. Ondan sonrasını da, kira sözleşmesi yaptıktan sonra mutlaka kiraları banka kanalıyla ve gönderim yaparken de "kira ödemesi" olarak seçin. Yarın bir gün bir sorun yaşadığınız zaman elinizde resmi bir belgeniz olmuş olsun. Lütfen elden para ile kira ödemesi yapmayın.