Oturma amaçlı konut alırken nelere dikkat etmemiz gerekiyor? Hangi seçenekleri göz önünde bulundurmamız gerekiyor?
Ev alma karar sürecinde iki tane motivasyonumuz vardır. Bunlardan bir tanesi oturma amaçlı, yani yaşamak için alacağımız evdir. Bir diğeri ise yatırım amaçlı evlerdir.
Yatır amaçlı evler konusunu aşağıdaki yazımızda inceledik. Bu yazının konusu; "Oturma amaçlı evi alırken hangi adımlara dikkat etmemiz gerekiyor? Hangi seçenekleri gözümüzün önünde doğru değerlendirmemiz gerekiyor?" 4 başlıkta inceliyoruz.
Aile büyüklüğümüz nedir? Aile büyüklüğü hem bugünkü büyüklük olabilir, hem de yakın zamandaki. Aileye yeni bir çocuk gelecek olabilir, ya da yakın zamanda bakılması için ailemize gelecek olan anne, babamız olabilir. O zaman sayıyı buna göre hesap etmemiz gerekiyor. Hatta aileye gelecek birisiyle eğer eve bir bakıcı ya da zaman zaman bir bakıcı gelecekse büyüklükleri, oda sayısını da buna göre hesap etmemiz gerekiyor.
İkincisi; okul çağında bir çocuğumuz var mı ya da yakın zamanda okul çağına mı gelecek? Bir defa şu an gittiği okul yeni alacağımız eve yakın olmalı ki çocuk okula giderken serviste ya da siz sabah işe giderken ya da evde olan kişi götür getir yaparken çok fazla vakit kaybetmemesi gerekiyor. Çünkü bu durumda evde konforlu bir zaman geçiriyor olacaksınız. Ancak götür getirde de çok fazla zaman kaybedeceksiniz.
Bir diğer unsur, eğitim kurumu. Örneğin çocuğunuz şu an ortaokulda. Ama liseye gittiği zaman hangi okula göndereceksiniz? Aklınızda eğer onu göndermeyi planladığınız bir lise varsa oturma amaçlı ev alırken, lise bugün 1+4 dersek, 5 senesini çocuk orada geçirecekse, 5 yıl boyunca o çocuğun ya da sizin çekeceğiniz eziyet anlamına gelecektir.
Oturma amaçlı ev alırken çocuğunuzun bir sonraki gideceği okulu da planlamaya katmakta fayda var. Çocuk demişken şunu da atlamamakta fayda var. İster ailede bir yaşlı olsun, isterse bir çocuk olsun bu çocuğa ya da evimizdeki yaşlı kişiye bakacak bir kişiyi aradığımız zaman o çevrede bir bakıcı bulabilecek miyiz? Örneğin; üst gelir grubunun yaşadığı bir bölgede sizin bakıcı olarak bulabileceğiniz bir kişiyi o çevrede bulmanız mümkün olmayabilir.
Çoğunlukla da böyle olacaktır. Peki o bakıcıyı nereden bulacaksınız? Şehrin uzak bir noktasından bulursanız bakıcı gelmek istemeyebilir, daha fazla para isteyebilir ya da bazı zamanlarda trafiğe takılacağı için zaman sorunu yaşayabilirsiniz. O zaman oturma amaçlı ev alırken eğer evinizde bir çocuk ya da bakıma muhtaç birisi varsa ona bakıcı bulup bulamayacağınızı da düşünmeniz gerekiyor.
Oturma amaçlı evi düşünürken tabi ki sadece kendi yaşımıza göre düşünmemeliyiz. İleri yaştaki bir aile de oturma amaçlı kendisine bir ev almayı planlıyor olabilir. Bu durumda eğer yaşlarımız yüksekse, ileri yaştaysak, düzenli olarak hastaneye gitmemiz gerekiyorsa ya da Allah korusun acil durumlarda hastaneye erişilmesi gerekiyorsa yakında hızlı bir şekilde erişilebilecek bir hastane var mı? Ya da devamlı kronik hastalığı olan birisinin sürekli ziyaret etmesi durumunda gidip gelebileceği yakın mesafede bir hastane bulunuyor mu? Bunu da oturma amaçlı ev alırken mutlaka dikkat etmemiz gerekiyor.
Bakıcı konusu ile benzer bir konu olan bir de temizlikçi konusu var. Eğer evinize haftalık, aylık, ya da günlük olarak temizlikçi tutmak istiyorsanız ya da gelip gidecek birisine ihtiyacınız varsa yatılı dışında o çevrede bir temizlikçi bulabilecek misiniz? Ayrıca evde yatılı olarak bir temizlikçi ya da bakıcı bulunması durumunda evin oda planlamasını yapmanız gerekiyor.
Bu hem gayrimenkulün fiziksel özellikleri olacak, hem de binanın fiziksel özellikleri olacak. Bir defa en önemli konulardan birisi evin mimari planı. Mimari plan çok önemli. Bir defa efektif bir plan olması gerekiyor. Hem sizin ihtiyaçlarınıza cevap verebiliyor olması gerekiyor, hem de yer kayıplarının az olması gerekiyor.
Metrekare her şeyi ifade etmiyor. 90 metrekare verimsiz planlanmış bir daire ile çok verimli planlanmış 60 metrekarelik daire eş bir hizmet sunabilir. Onun için mimari planı çok iyi anlamaya çalışmalısınız. Sizin ihtiyaçlarınıza cevap verebiliyor mu? Veremiyor mu? İrdelemeli ve değerlendirmelisiniz.
Mimari plan deyince şunu da atlamamak gerekiyor. Mimari planda yerleşimlere dikkat etmeniz gerekiyor. Eğer evi aldığınız gibi kullanacaksanız, mutfak lavabosunun ya da banyo su bataryasının hemen arkasına yatağınızın başucu mu gelecek? Bu sizin için ileride ciddi sıkıntı yaratabilir. Örneğin; genç yaşta bir çocuğunuz vardır ve banyoya girecektir. Siz de o saatte yatacaksınızdır. Bu defa onun banyosu bitene kadar o sesi dinlemeniz gerekir. Bunun için eğer tadilat yapmayacaksınız mimari planlarda da bu yerleşimlere dikkat etmelisiniz.
Mimari plan başlığından ayrılmadan evi oturmak için aldığınız zaman tadilat da bir seçenek olabilir. Yani evin iç mekanlarını, binanın statik projesini, yani taşıyıcı kolonlarına, kirişlerine zarar vermeden bazı tadilatları yapmak isteyebilirsiniz.
İşte o durumda da projede taşıyıcı unsurlara zarar vermeden nasıl tadilat yapacağınızı da hayal edebilirsiniz. İlla ki mimari projede oda olarak ayrılmış yer sizin için oda olarak hizmet vermeyebilir. Siz onu bir mutfağa dönüştürebilirsiniz. Çünkü yapıldığı dönemde farklı amaçlara hizmet ediyor olabilir, ama günümüz standartlarında farklı bir ihtiyaç için kullanabilir. İşte bu aşamada da eve bakarken tadilat yapacağınızı düşünerek mekanları buna göre değerlendirebilirsiniz.
Tadilat demişken, hem tadilat yapmayı düşünebilirsiniz, hem de mimari projelerde değişiklik yapmayı düşünebilirsiniz. Hem de evin metrekaresi sizin gözünüze küçük gelebilir. Ama yerine yapılan çözümler sizin için hayat kurtarıcı olabilir. Örneğin; 90 metrekare verimsiz alanları olan bir evin yanında bir de 60-70 metrekarelik verimli alanları olan ya da verimli alanları olabilecek bir daire var diye düşünelim. İşte bu daire içerisinde çok iyi mimari çözümlerle çok ciddi alan kazanabilirsiniz.
Bu sebeple evin metrekaresinden ziyade sizin yapacağınız çözümlerle evi etkin olarak kullanabilirsiniz. Oturma amaçlı ev alırken illa ki büyük metrekarelere gidip çok para ödemek zorunda olmayabilirsiniz. Burada da kendinize bir ekonomi yapabilirsiniz.
Fiziki özellikler dediğimiz zaman ister bir bina olsun mahalle içerisinde ya da bir site içerisinde bir blok olsun. Hiç fark etmez. Binanın ihtiyaçları, sitenin ihtiyaçları yeteri kadar giderilebiliyor mu? Binanın ya da sitenin yönetimi var mı? Her binada yönetim olmayabiliyor. İşte bu aidatların çok düşük olmasına sebep olurken binanın da bakımlı olmamasını arkasından getiriyor.
Eğer oturma amaçlı bir ev alıyorsak binanın ve sitenin bakımlarının iyi yapılıyor olması, site yönetimin doğru bir şekilde, hızlı bir şekilde aksiyon alabilmesi ve insanların elini cebine atarak binanın yönetimine para veriyor. Bunların hızlı bir şekilde gideriliyor olması inanın size huzur getirecektir. Eğer binanın iyi bir yönetimi yoksa, sitenin iyi bir yönetim yoksa alanlar, çevre düzenleri bakımsız olacaktır. Bina bakımsız olacaktır, asansör çalışmayacaktır, binanın çatısı akacaktır, bodrumu su alacaktır. Kimse aksiyon almayacaktır. İşte bu durumda siz orada yaşayan birisi olabilirsiniz ya da komşularınız orada yaşıyordur.
İşte onlar ya da siz o binada huzursuz olacaksınız anlamına gelir. Eğer oturma amaçlı ev alıyorsanız site yönetiminin, bina yönetiminin iyi olması çok önemli. Eğer site ise sitenin içerisinde yürüyüş alanları, kamelya, oturacak alanlar, sosyal tesis, havuz, spor salonu gibi etkinlik alanları var mı? Ya da mahalle arasında bir binada yer aldığınız zaman günlük olarak yürüyüş yapacağım diyorsanız, yakınlarda yürüyüşe gidebileceğiniz bir park var mı? Ya da bir deniz kenarı var mı? Bunlara bakabilirsiniz.
Fiziki özellikler dediğimiz zaman binanın size sağladığı otopark imkanı. Eğer site ise ya da bir bina ise binanın içerisinde bir otopark imkanı sunuluyor mu? Bu daire başına bir imkan mı? Yoksa araç başına bir imkan mı? Yani her daireye bir araç mı veriliyor yoksa dairelere birden fazla araç veriliyor mu? Bu tabi ki konumla da ilgili bir şey.
Otopark demişken, araç tahsisi nasıl yapılıyor? Yani bir otoparka girdiğiniz zaman istediğiniz yere park edebiliyor musunuz? Yoksa plakanıza yani aracınıza belirlenmiş bir alana mı park ediyorsunuz? Otoparkın giriş çıkışları gerçekten mümkün mü? O kadar çok proje var ki, binaların otoparkları var ama araçlar giremiyor. Yani gerçekten kullanılan bir otopark mı? Bunu anlamanız gerekiyor.
Ayrıca misafirleriniz geldiği zaman onların arabalarını bırakabilecekleri bir yer sunuluyor mu site tarafından? Örneğin mahalle içerisinde yer alan bir binadaysanız bu defa otopark imkanlarını çevrede bir ücretli otopark var mı ya da yol üstünde park edebileceğiniz yer var mı? Ya da yol üzerinde park edebileceğiniz yer var ama belediye tarafından ücretli olarak mı burayı kullanabiliyorsunuz? Bu kriterlere de oturma amaçlı ev alırken dikkat etmeniz gerekiyor.
Bina dayanıklı mı? Binanın dayanıklı olup olmadığını eğer tecrübeli değilsiniz anlamanız gerçekten zor. Burada bir inşaat mühendisinden destek alabilirsiniz. Statik projeleri ve yerinde bulunan yani yapılmış olan yapısına yerinde bakılabilir. Onlardan destek alarak binanın gerçekten dayanıklı bir bina mı değil mi en azından fikir yürütmelerini isteyebilirsiniz.
Çünkü birçok konumda onların da teknik analiz yapabilmeleri için bazı örnekler almaları gerekir ki, her ev alacağınızda bunu yapmanız mümkün değildir. Ancak uzun yıllar yaşayacağınız bir evde huzurla ve sağlıkla yaşamak için binanın dayanıklı olmasını istersiniz. Bu da oturma amaçlı ev alırken dikkat etmeniz gereken unsurlardan.
Bir sitede mi yaşayacaksınız yoksa bir sokak arasında ya da bir mahalle içerisinde yer alan bir binada mı yaşayacaksınız? Buradaki tercih tabi ki tamamen size bağlı. Ama seçenekleri değerlendirirken doğru değerlendirmeniz için o sitenin sizin örf ve adetlerinizle, yaşam biçiminizle, gelir grubunuzla uyumlu olup olmadığına bakmanız gerekiyor.
Eğer mahalle sokak arasında yer alan bir binada yaşayacaksanız, bu defa o çevre özelliklerinin sizin özelliklerinizle uyup uymadığına bakmanız gerekiyor. Aksi takdirde zaman içerisinde siz ve komşularınızla sorun yaşayabilirsiniz ya da mutsuz olabilirsiniz.
Çevre özellikleri ve konum başlığını içerisinde önemli unsurlardan bir tanesi de ulaşım.
Oturma amaçlı alacağınız ev sizi araba bağımlısı mı yapacak? Yani bu her iki eşin ya da tek de yaşayacak olsanız arabayla çözebileceği durumlar rahatlıkla aşılabilir. Ancak evin içerisinde yaşayanlar araçla bu işlerini çözebilecekler mi? Örneğin 18 yaşın altında bir çocuğunuz ya da ileri yaşta yaşayan bir büyüğünüz ile birlikte yaşıyorsanız onların araç kullanmadığı durumda evden çıkıp bir yere gidebilme ihtimalleri olacak mı? İşte bu durumda toplu taşımaya yakın olması onların da sosyal hayata katılabilmesi, arkadaşları ile buluşabilmesi için bu defa toplu taşıma imkanı gündeme gelecektir.
Etrafta otobüs durağı, metro durağı ya da vapura erişim var mı? Oturma amaçlı ev alırken bunlara bakmanız gerekiyor. Konum özellikleri demişken neden hoşlanıyorsunuz? Oturma amaçlı bir ev alırken artık gönlünüz neyi seviyorsa ona göre seçmelisiniz. Doğayı seviyorsanız doğaya yakın olmalı, manzarayı ya da şehrin içinde olmayı seviyorsanız şehir manzarasını görmek istiyorsanız konum tercihinde bunlara göre hareket etmelisiniz.
Çevre özelliklerinde belki en önemli konulardan bir tanesi hava, koku ve ses. İşte bunlar sizi zamanla rahatsız edecek unsurlar olabilir. Örneğin hava konusu dediğimiz zaman ailede nefesle ilgili sorun yaşayan birisi varsa işte bu durumda temiz havası olan bir yeri tercih etmelisiniz. Ya da konumu itibarıyle eve koku gelip gelmediğine dikkat etmelisiniz.
Örneğin; yakınlarda bir katı atık tesisi varsa, belli rüzgarlarda eve bir koku gelebilir. Ya da çevrede bir stadyum varsa, ev sürekli belli zamanlarda gürültüye maruz kalabilir. Bunlara özellikle oturma amaçlı ev alırken dikkat etmeniz gerekiyor. Kiracı olduğunuz zaman bunları değiştirmeniz daha kolay. Ancak oturma amaçlı aldığınız zaman birçok heves ile yatırım yapacağınız için bunlardan sonra vazgeçmeniz zor olacaktır ve bunlar sizde huzursuzluk yaratacaktır.
O sebeple hava, koku ve gürültü, bunlar dikkat etmeniz gereken unsurlardan. Çevre dediğimiz zaman suç ve güvenlik. Bazen bunların anlaşılması zordur. Ama o bölgedeki esnaf bunları bilebilir ya da o bölgede iyi araştırma yaparak bunları öğrenebilirsiniz. Çünkü bunlar sizi gerçekten rahatsız edecek unsurlardır.
Yaşayacağınız evde huzurlu olmanız gerekiyor. Bu durumda da kendi ihtiyaçlarınızı çok iyi anlamanız gerekiyor ve o konutun özelinde iyi bir araştırma yapılması gerekiyor. Örneğin; üst katta 2 çocuklu bir aile vardır ve onlar yetişme çağındadır. İşte bu durumda sürekli alt kata rahatsızlık verebilirler ve siz onların alt katında yaşıyorsanız mutsuz olabilirsiniz. Yan dairede sürekli tartışan bir çift sizin de huzurunuzu kaçırabilir. İşte burada biraz daha detaylı araştırma yapmak gerekiyor. Yönetici ile ve o binada yaşayan birkaç kişi ile konuşmalı ve öğrenmelisiniz.
Mahalle arasında bir binada yer aldınız ve 24 saat çalışan restoran sizin binanın altında ya da karşımızda yer alıyor olabilir. Onların 24 saat boyunca, özellikle gece saatlerinde motor kuryelerin çıkartacağı ses rahatınızı kaçırabilir. Ya da binanın hemen yakınında yer alan bir kahvehanede çıkan tartışmalar yine huzurunuzu kaçırabilir. Eğer müstakil bir ev ise; müstakil evlerde bahçelerin yan yana olması sebebiyle yan komşu sizin mangalınızdan ya da insanların birbirine bakmasından rahatsız olabilir. Bu durumlar da sizin huzurunuzu kaçıracaktır. Oturma amaçlı ev alırken bunlara dikkat etmelisiniz.
Her ne kadar oturma amaçlı evinizde hedefiniz mutlu bir şekilde yaşamak olsa da aldığınız evden sizler de zarar etmek istemezsiniz. Onun için genellikle doğru zamanı seçmeniz gerekiyor.
Piyasa en tepedeyken değil, en aşağılara yakınken alırsanız en azından sermaye artışı tarafında da evden para kazanabilirsiniz. Ekonomik taraf deyince B planınız var mı? İşler yolunda gitmedi ya da planlarınız değişti. Evinizi elden çıkartmak istiyorsunuz. Oturmak için alsanız da her şey değişebilir. Acaba evi kolaylıkla elden çıkartabilecek misiniz? Burada geleceğe yönelik olarak bir plan yapmalısınız.
Örneğin; 6 dönüm içerisinde almış olduğunuz 1000 metrekarelik devasa bir müstakil ev varsa işte bunu satmanız gerçekten zordur. Bunu baştan planlarsınız, bunun zorluğunu bilirseniz bu sizi mağdur etmeyecektir. Ancak bunu planlamazsanız bu durumla karşılaştınız zaman mağdur olabilirsiniz. Ekonomik tarafta bu hesapları da yapıyor olmalısınız.
Son aşamada evi satamadınız ya da satmak istemiyorsunuz. Kiraya vereceksiniz. Ne kadar oturma amaçlı alsanız da planlar değişti. Bu defa kiraya verebileceğiniz bir ev mi? Bunu da baştan planlarsınız sonrasında mağdur olmazsınız. Kiraya veremeyeceğinizi ya da çok zorlanacağınızı biliyorsanız ya da vermiş olduğunuz, yatırmış olduğunuz paraya karşılık elde edeceğiniz kira çarpanı çok yüksek ise, yani 220 ay veya 250 ay yerine 350-400 ayda kendini amorti eden, yani kirası fiyatına göre görece düşükse bunu baştan hesap ederseniz sonrasında rahatsız olmazsınız.
Oturma amaçlı aldığınız ev bir yatırım aracı değildir. Diğer yatırım araçları gibi sıkıştığınız zaman hemen nakite dönüştüremezsiniz. Bir de işin psikolojik tarafı vardır. Bir defa o bir gayrimenkulden öte artık bir yuvadır ve oraya yapmış olduğunuz yatırımlar hepsi el emeğiyle yapılmıştır. Hepsinin içerisinde duygular vardır. Bir evi boşalttığınız zaman, sattığınız zaman bile kendi rızanızla satmış olsanız bile o evde 10 yıl yaşadıysanız zaman zaman sokağından geçer binaya bakmadan geçemezsiniz. Bu işin duygusal tarafını da, psikolojik tarafını da unutmamak gerekiyor.