Ev alacaksınız ancak satış yapan firma maketten satış yapıyor. Yani ortada hem fol yok, hem de yumurta. Bu yazımızda firmaları nasıl seçmemiz gerektiğine bakacağız.
Ancak her gayrimenkulü yerinde görmek mümkün değil. Çünkü inşaat henüz başlamamış olabilir. Halk dilinde maketten satış dediğimiz, yani ortada daha hiçbir şey yokken sadece arsa ortada varken belki arsanın etrafı bile daha şantiye için çevrilmemişken maketten satış yapılan projeler var. Burada maketten satış yapan firmayı bir diğerinden nasıl ayırt etmemiz gerekiyor? Neye göre seçmemiz, hangi güvenceleri aramamız gerekiyor?
Maketten satış sürecinde firmaları tanımak çok önemli. Ama her firmayı tanıma şansınız yok. Burada yapabileceğimiz şeylerden bir tanesi, kamu otoritelerinin yetki verdiği ve belli kontrolleri yaptığı firmalardan hareket etmek. Örneğin, Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları bütün finansal bilgileri ile kontrol edilmekte ve denetlenmektedir.
Çünkü bu firmalar halka açıktır ve borsada işlem görmektedir. Bu sebeple Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları yani GYO'lar tarafından yapılan projelere güvenebilirsiniz. Sermaye Piyasası Kurulu'nun web sitesine girip, kurumlar içerisinde Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarını arayarak firmaları tek tek bulabilirsiniz veya Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları'nın derneği olan GYO'nun web sitesine girip orada GYO'ları listeleyerek bütün firmaları bulabilir, firmaların tek tek linklerine girerek, devam eden projelerine bakabilirsiniz.
Bu firmalar belli bir şeffaflık içerisinde hareket etmek zorunda oldukları için firmaların arsayı ne kadara aldığı, o aşamada değerleme raporunun ne kadardan takdir edildiği hem kamuyu aydınlatma platformu içerisinde yer almaktadır, hem de web sitesinin içerisinde yıllara göre raporlar içerisinde bütün bilgileri görebilirsiniz.
Proje aşamasında olan, devam eden projeler de kat planları, görsellerin hepsini görebilirsiniz. Detaylarına tek tek bakabilirsiniz ve yayınlanmış olan fiyat listeleri varsa web sitelerinden görüp bakabilirsiniz. Ayrıca tabii ki satış ofisleri varsa satış ofislerine giderek satın almayı düşündüğünüz bağımsız bölümün makette hangi konumda yer aldığını, bittiği zaman önündeki manzarasının nasıl olacağını anlamaya çalışmalısınız.
Maketten gayrimenkul alırken en büyük zorluk, sahadaki uygulama ile maketteki uygulama birbirinden farklı olabilir. Burada hayal kırıklığına uğramamak için özellikle 1. kat ve altındaki katlarda farklı kotlardan kaynaklanan manzara değişiklikleri olabilir. Bu açıdan bu katlarda çok dikkatli olmalısınız. Enine, boyuna bakmanız gerekiyor.
Bir diğer seçenek ise, GYO'lar dışındaki kurumsal firmalar. Kurumsal firmaları bulabileceğiniz web sitelerinden bir tanesi de, Konutder'dir. Konutder bir resmi otorite tarafından kurulmamıştır. Yani bir SPK kontrolünde olan bir kurum değildir, bu bir dernektir. Bu derneğe üye olmuş firmaları burada bulabilirsiniz.
Bu firmaların bazılarını ilanlardan ya da piyasadan tanıyor olabilirsiniz. Buradaki firmaların güvenirliliğini artık sizlerin araştırması gerekiyor. Yani GYO'larda güvendiğiniz gibi sırtınızı arkanıza yaslayarak güvenemezsiniz. Ama buradaki firmalarda piyasada yoğun olarak çalışan firmalar olabilir.
Bu firmaların projelerine web sitelerine girerek tek tek bakabilirsiniz. Paylaştıkları teknik şartnameleri inceleyebilirsiniz. Yine GYO'ların yaptığı gibi şeffaf bir şekilde bilgi paylaşan inşaat firmalarının projelerini, hem gidip maketlerinden inceleyebilirsiniz, hem de web sayfalarından bakabilirsiniz.
Maketten konut almak, çok zor. Çünkü inşaatın başlayıp, inşaatın devam edeceğine dair bir güvence bulamazsın. Ancak bunu ya Emlak Konut himayesinde ve TOKİ himayesinde yapılan ya da geriye olan firmalarda ancak bir güvence bulabilirsiniz. Bunun dışında kalan firmalarda maalesef başka bir güvence yoktur. Bu riski maketten konut aldığınız zaman maalesef almış oluyorsunuz.
Onun için yapabileceğiniz tek şey, devlet kontrolünde olan firmaların yapmış olduğu projelerle ilgilenmek. Bunun dışındaki projelerle ilgilenmek sizi bir bilinmezliğe götürebilir.
Maketten ev alırken kat irtifakının kurulup kurulmadığına bakmalısınız ya da noterden satış vaadi ile mi satış yapılacak? Daha sonraki masraflar kimlere ait olacak? Bunlar fiyatın içerisine dahil mi? Bunları sorgulamanız gerekiyor. Ayrıca sözleşmelerinde mutlaka hukuk danışmanları tarafından incelenip, sizler için yorumlanmasında büyük fayda var.